چیزی که ما آن را طراحی لوگو می‌نامیم اغلب یک پدیده به حساب می‌آید. اما این هنر صدها و هزاران سال است که وجود دارد و انسان‌ها با کمک علائم و نمادها و نشانه‌ها خود را متمایز می‌کنند. بسیاری از نمادها و لوگوهای ابتدایی را می‌توانید در غارها مشاهده کنید که هویت بصری آنها به شمار می‌رود. تاریخچه لوگوها به نشان‌های خانوادگی باستانی، هیروگلیف‌ها و نمادگرایی باز می‌گردد. نسخه‌های اولیه لوگوها در قرون وسطی (حدود 1300 پس از میلاد) توسعه یافتند، زیرا مغازه‌ها و میخانه‌ها از علائم برای نشان دادن آنچه انجام می‌دادند استفاده می‌کردند. اولین طرح‌های لوگوی مدرن در اوایل دهه 1900 ایجاد شد و در کنار چاپ انبوه تکامل یافت. در این مطلب به طور کامل در مورد تاریخچه طراحی لوگو در ایران و جهان از گذشته تا کنون صحبت خواهیم کرد.
یک لوگوی خوب طراحی شده بخش مهمی از اداره یک شرکت موفق است. این که چگونه یک کسب و کار خود را نشان می دهد و نشان خود را در این دنیای بصری می گذارد. یک برند گاهی اوقات می‌تواند چیزی زنده و نفس گیر به نظر برسد، و از بسیاری جهات، لوگو چیزی است که چهره‌ای را به ما نشان می‌دهد. چه متوجه باشیم چه نباشیم، اغلب از نظر احساسی و حتی فیزیکی به لوگوهای تبلیغاتی واکنش نشان می‌دهیم. اولین بار شرکت‌ها از چه زمانی شروع به استفاده از لوگو کردند؟ برخی از اولین طرح‌ها چه بودند؟ در بخش بعدی بخوانید.
بین 70000 سال قبل از میلاد تا 7000 سال بعد از میلاد، مردمان بدوی از سراسر جهان با نقاشی حیوانات در غارها، پایه‌های هنر گرافیک را بنا نهادند. در حدود 8000 سال قبل از میلاد، مردم در آشور، مصر، کارتاژ، ایران، ماد و سومر سفال‌هایی ساختند که اطلاعات زیبایی‌شناختی، اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی-سیاسی و مذهبی را در اختیار مردم قرار می‌داد. حتی در این گستره‌های دور و ابتدایی تاریخ، مردم فرهنگ‌های خود و ایده‌هایشان را با نمادها و تصاویر نشان می‌دادند. این امر در هیچ کجا بهتر از مصر باستان، که از هزاره چهارم قبل از میلاد شروع می‌شود، آشکارتر نبود. مصریان نه تنها هیروگلیف، یک سیستم نوشتاری رسمی، که در آن تصاویر بیانگر کلمات یا صداها بود را توسعه دادند، بلکه هنرمندانی پرکار نیز بودند. نقاشی‌ها و مجسمه‌های آنها شامل تصاویر نمادین و رنگ‌هایی بود که معانی خاصی داشتند.
آنها از هیروگلیف برای علامت‌گذاری و شناسایی دارایی‌های خود استفاده می‌کردند، تا اینکه در قرون وسطی از تصاویر گرافیکی مانند نشان‌ها برای تمایز بین وضعیت اشراف مختلف استفاده می‌شد. بین سال های 2125 تا 1991 قبل از میلاد، شبکه‌ها در طرح‌های مصری ظاهر شدند. این توسعه برای طراحی لوگو ضروری است، زیرا تضمین می‌کند که هنرمندان به طور موثر نسبت‌ها و تناسب‌ها را حفظ می‌کنند (و باز تولید یکنواخت از همان طرح را تضمین می‌کند). در همین بازه زمانی، ریشه‌های خوشنویسی در قالب شخصیت‌ها در چین توسعه یافت. در کشور هر کلمه یا ایده نماد خاص خود را داشت و این پایه بر زبان‌های بعدی تأثیر گذاشت، حتی آن‌هایی که کمتر بصری بودند (مانند انگلیسی). در سال 1389، ریچارد دوم، پادشاه انگلستان قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن مؤسساتی که آبجو درست می‌کنند، باید تابلویی را آویزان کنند که نشان می‌داد چه کاری انجام می‌دهند (یا خطر مصادره، مشروب‌شان را به خطر می‌اندازند). این باعث شد که مشاغل با اضافه کردن تصاویر به علائم خود متمایز شوند. یک میخانه تبدیل به اژدهای سبز می‌شود و دیگری به دو خروس و این تصاویر به نام تبدیل شد و به مشتریان اجازه داد تا حس وفاداری به برند را به آبجوساز مورد علاقه خود ایجاد کنند.
فناوری‌های کاغذ و نساجی به توسعه لوگوها کمک کرد. در سال 105 پس از میلاد، صنعت کاغذسازی در چین آغاز شد. حدود سال 610 بعد از میلاد تا ژاپن گسترش یافت. در مقابل، در حدود سال 1276 میلادی بود که کاغذ برای اولین بار پس از واردات توسط بازرگانان عرب به اروپا در ایتالیا ساخته شد. در نهایت در حدود سال 1495 پس از میلاد در انگلستان ساخته شد.
طراحی مدرن به مانند عصر حاضر در دهه 1870 با اولین لوگوی انتزاعی، مثلث قرمز باس آغاز شد. به لطف معرفی چاپ رنگی و صنعت تبلیغات، لوگوها برای برندهایی که می‌خواستند برای مشتریان بالقوه و موجود به یاد ماندنی باشند، ضروری شدند.
فرانک میسون رابینسون لوگوی کوکاکولا را در سال 1885 طراحی کرد و دوران مدرن طراحی لوگو را آغاز کرد. همانطور که مسافران تشنه امروزی به دنبال لوگوی استارباکس می‌گردند، در اواخر قرن، افرادی که به محل کارشان می‌آیند و یا از شهر خارج می‌شوند، می‌توانند به دنبال لوگوی کوکاکولا باشند و برای نوشیدنی توقف کنند. لوگوی کوکاکولا در بین برندهای شناخته شده در جهان باقی مانده است.
بین سال‌های 1910 و 1913، لوگوهای تجاری در ایالات متحده و اروپا به امری رایج تبدیل شدند. در سال 1914، زمانی که پیر دو کوبرتن پرچم المپیک را طراحی کرد، لوگوها از بازار تجاری عبور کردند. این بازگشت به ریشه‌های لوگو، این واقعیت را برجسته کرد که لوگوها علائم تجاری صرف نیستند، بلکه اهمیت فرهنگی عمیق‌تری دارند. برای نسل جدیدی از مصرف‌کنندگان، این ممکن است یکی از اولین بارهایی باشد که به این شیوه مشترک درباره لوگوها فکر می‌کنند.
در سال 1956، پل رند لوگوی نمادین و تصویری IBM را با چشم انسان و زنبور طراحی کرد. اکثر مورخان لوگو این را نقطه عطفی در تاریخ طراحی لوگو می‌دانند. دهه 1950 نشانگر تغییر پارادایم در تفکر پیرامون لوگوها بود. وقتی شرکت‌ها متوجه شدند که نمادها چقدر می‌توانند تأثیرگذار باشند شروع به فکر برندسازی مشاغل خود کردند.
در اوایل دهه 1960، رهبران فکری مختلف در زمینه طراحی و گرافیک سوار بر این موج طراحی متفکرانه لوگو، تصمیم به همکاری برای بهبود کل زمینه طراحی به طور کلی گرفتند. در سال 1962، آنها D&AD (Design and Art Direction) را تأسیس کردند. این سازمان هدف خود را ارتقای برتری در تبلیغات و طراحی عنوان کرد. بین سال‌های 1962 و 1964، چارلز سوری و آ. مایکل نول برخی از اولین هنرهای رایانه‌ای را ایجاد کردند که نشان‌دهنده تغییرات آتی در طراحی لوگو بود.
در نیمه پایانی قرن بیستم، لوگو برای مشاغل ضروری شد. اگر می خواستید مشتریان شما را به خاطر بسپارند، باید یکی داشته باشید، و باید منحصر به فرد، ساده و تمیز باشد.
در دهه 1970، فناوری های تصویرسازی کامپیوتری (CGI) و طراحی به کمک کامپیوتر (CAD) توسعه یافتند. در دهه 1990 ما شاهد محبوبیت رایانه شخصی بودیم. و در اوایل دهه 2000، Adobe InDesign و Photoshop را توسعه داد و ابزارهای پیچیده طراحی گرافیک دیجیتال را در اختیار توده‌ها قرار داد.
جامعه با عصر دیجیتال شروع به تغییر کرد. مردم شروع به مصرف بیشتر و بیشتر از کامپوترهای شخصی کردند. طراحان و برندها شروع به خلاقیت با لوگوهای خود کردند. در روزهای اولیه اینترنت، طراحان سعی می‌کردند با ایجاد ظاهری شبیه چیزهای خارج از صفحه، به مردم کمک کنند تا با فناوری جدید سازگار شوند. این سبک به اسکومورفیسم معروف است. با پیشرفت این فناوری دیگر تصاویر به واقعیت نزدیک شدند و نوع کار مدرن‌تر و خلاقانه‌تر شد.
اگر بخواهیم تاریخچه طراحی لوگو در ایران را از ابتدا بررسی کنیم به دوران ایران باستان و سنگ نوشته‌های آن بر می‌گردیم. اما اگر بخواهیم طراحی لوگو به شکل مدرن را بررسی کنیم باید به اواسط دوران حکومت محمدرضا شاه برویم. در این عصر ایران به سمت پیشرفت و صنعتی شدن رفت و کارخانه‌ها و شرکت‌های بیشماری در ایران شکل گرفت و این پیشرفت صنعت سبب شد تا لوگو به شکل مدرن پیشرفت کند. اولین لوگو مدرن در ایران مربوط به شرکت هواپیمایی هما است که توسط ادوارد زهرابیان یک جوان ۲۲ ساله‌ی ارمنی-ایرانی در سال ۱۳۴۰ شمسی طراحی شد.
در این بخش به معرفی معروف‌ترین لوگوهای ایران می‌پردازیم:
• احمد میرزا در سال 1363 لوگو شرکت ملی نفت را طراحی کرد.
• اسماعیل کیا مقدم در سال 1369 لوگو شرکت بانک صادرات را طراحی کرد.
• ادوارد زهرابیان در سال 1340 لوگو شرکت هما را طراحی کرد.
• بیژن جناب در سال 1373 لوگو شرکت ایران خودرو را طراحی کرد.
• مرتضی ممیز در سال 1366 لوگو شرکت سایپا را طراحی کرد.
در این بخش به معرفی برخی از طراحان به نام ایران می‌پردازیم:
• استاد مرتضی ممیز که به پدر طراحی ایران معروف است.
• استاد بیژن جناب بنیانگذاران انجمن صنفی گرافیک ایران
• ادوارد زهرابیان
• اسماعیل کیا مقدم
جمع‌بندی
مجتمع چاپ کهن در این مقاله سعی کرده تا شما را با تاریخچه طراحی لوگو آشنا کند و مسیر طی شد تا رسیدن به طراحی مدرن را بازگو کند. در این مقاله به شرح تاریخچه طراحی لوگو در جهان و تاریخچه طراحی لوگو در ایران پرداخته شده و همچنین با چند تن از طراحان بزرگ ایران و لوگوهای آنان نیز آشنا خواهید شد.
نظر شما درباره تاریخچه طراحی لوگو در ایران و جهان از گذشته تا کنون چیست؟