در دنیای فروش و تولید، نظم و شناسایی دقیق محصولات، یکی از ارکان موفقیت است. سه ابزار مهم در این مسیر «لیبل»، «تگ» و «بارکد» هستند. این اصطلاحات ممکن است به‌ظاهر شبیه به‌نظر برسند اما درواقع تفاوت‌های کاربردی قابل‌توجهی دارند. شناخت درست این مفاهیم به تولیدکننده‌ها، فروشگاه‌دارها و حتی مصرف‌کنندگان کمک می‌کند تا راحت‌تر با سیستم‌های اطلاعاتی و لجستیکی کار کنند. در این مقاله با نگاهی کاربردی به تفاوت‌ها، مزایا و محل استفاده هر کدام از این ابزارها می‌پردازیم.
لیبل (Label) در واقع برچسبی چسب‌دار است که به‌صورت مستقیم روی محصول یا بسته‌بندی چسبانده می‌شود. لیبل‌ها می‌توانند حاوی اطلاعات متنی، لوگو، مشخصات فنی، قیمت، تاریخ انقضا و حتی بارکد باشند. از نظر فیزیکی، لیبل‌ها معمولاً از کاغذ، PVC، متال یا ترمال ساخته می‌شوند و در اندازه‌ها و طرح‌های مختلف قابل چاپ‌اند. در صنایع غذایی، دارویی، پوشاک، الکترونیک و مواد شیمیایی، لیبل‌ها نقش کلیدی در اطلاع‌رسانی و ردیابی کالا ایفا می‌کنند. تولیدکننده‌ها با استفاده از لیبل، می‌توانند هویت محصول را از مرحله تولید تا رسیدن به دست مصرف‌کننده حفظ کنند. همچنین در فروشگاه‌ها، لیبل روی کالا کمک می‌کند تا اطلاعات محصول به‌سادگی در دسترس مشتری قرار گیرد. برای مشاهده نمونه‌ها و آشنایی با فرآیند چاپ، می‌توانید به صفحه چاپ لیبل مراجعه کنید.
تگ (Tag) نوعی برچسب غیرچسبنده است که اغلب با بند، سنجاق یا اتصال پلاستیکی به کالا وصل می‌شود. تگ‌ها بیشتر در صنایعی مثل پوشاک، کیف و کفش، لوازم جانبی و کالاهای لوکس دیده می‌شوند. برخلاف لیبل که روی محصول می‌چسبد، تگ جداشدنی است و معمولا جنبه ظاهری و تبلیغاتی آن نیز مهم است. تگ‌ها می‌توانند حاوی نام برند، لوگو، قیمت، جنس، سایز، بارکد و QR کد باشند. به‌دلیل ظاهر شکیل‌تر و قابلیت طراحی گرافیکی متنوع، تگ‌ها بخش مهمی از برندینگ به‌شمار می‌روند. همچنین در بخش فروش، تگ باعث می‌شود که اطلاعات اصلی بدون صدمه‌زدن به محصول، به مشتری نمایش داده شود. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره طراحی و چاپ تگ، صفحه مربوطه را ببینید.
بارکد (Barcode) یک الگوی بصری شامل خطوط یا اشکال دیجیتال است که اطلاعات خاصی مانند شناسه محصول، قیمت یا کد انبار را در خود جای داده و با دستگاه‌های اسکنر قابل خواندن است. بارکدها را می‌توان هم روی لیبل‌ها و هم روی تگ‌ها چاپ کرد. بارکدها انواع مختلفی دارند مانند: بارکد خطی (1D) و بارکد دوبعدی مثل QR Code. استفاده از بارکد باعث سرعت در فرآیند فروش، کاهش خطای انسانی، و تسهیل انبارگردانی می‌شود. به‌طور مثال در فروشگاه‌های زنجیره‌ای، اسکن بارکد به‌جای وارد کردن دستی اطلاعات محصول، دقت و سرعت را چند برابر می‌کند. برای چاپ بارکدها اغلب از چاپگرهای حرارتی استفاده می‌شود. در برخی موارد امنیتی، از بارکدهایی به‌همراه پوشش اسکرچ (scratch code) استفاده می‌شود که تنها با خراش دادن قابل مشاهده هستند. اطلاعات بیشتر در چاپ اسکرچ ارائه شده است.
در دنیای فروش، تولید و لجستیک، انتخاب ابزار مناسب برای شناسایی، قیمت‌گذاری و برندینگ محصولات اهمیت زیادی دارد. لیبل، تگ و بارکد هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. در این بخش به‌صورت دسته‌بندی‌شده، تفاوت‌های کاربردی این سه ابزار را بررسی می‌کنیم.
لیبل‌ها از جنس‌هایی مثل کاغذ، PVC یا متال ساخته می‌شوند و پشت آن‌ها چسب تعبیه شده است. این چسب می‌تواند دائمی یا موقت باشد، اما در هر صورت هدف آن چسباندن مستقیم لیبل به سطح محصول یا بسته‌بندی آن است. لیبل‌ها برای محصولاتی که سطح صاف دارند بسیار مناسب هستند، مانند بطری‌ها، قوطی‌ها، شیشه‌های دارو، جعبه‌های مقوایی، ظروف پلاستیکی و حتی قطعات الکترونیکی. اتصال لیبل کاملاً فیزیکی است و به‌نوعی بخشی از ظاهر محصول محسوب می‌شود. تگ‌ها برخلاف لیبل، هیچ‌گونه چسبی ندارند. آن‌ها به‌صورت جداگانه طراحی می‌شوند و از طریق بند، نخ، گیره، سنجاق یا اتصالات پلاستیکی به محصول آویزان می‌شوند. این شیوه اتصال باعث می‌شود که تگ‌ها بیشتر مناسب محصولاتی باشند که ممکن است سطح مناسبی برای چسباندن لیبل نداشته باشند یا زیبایی ظاهری آن‌ها اهمیت زیادی داشته باشد. در صنایعی مانند پوشاک، کفش، کیف و زیورآلات، تگ‌ها ابزار اصلی برای ارائه اطلاعات هستند. بارکدها به‌تنهایی قابل استفاده نیستند. آن‌ها باید روی یک سطح فیزیکی مانند لیبل یا تگ چاپ شوند. بنابراین، بارکد خودش ابزار اتصال نیست بلکه بخشی از اطلاعاتی است که توسط لیبل یا تگ حمل می‌شود. به بیان دیگر، بارکد بدون حامل (لیبل یا تگ) عملا کاربردی ندارد.
لیبل‌ها از نظر طراحی معمولا ساده‌تر از تگ‌ها هستند، اما بسته به نوع چاپ و جنس، می‌توانند بسیار زیبا و شکیل نیز باشند. برخی لیبل‌ها به‌صورت شفاف، متالایز یا دارای برجستگی طراحی می‌شوند تا جلوه بهتری به بسته‌بندی بدهند. با این حال، چون بیشتر هدف لیبل‌ها انتقال اطلاعات کاربردی و فنی است، طراحی آن‌ها محدود به نیازهای صنعتی یا رسمی می‌شود. تگ‌ها آزادی بیشتری برای طراحی گرافیکی دارند. چون تگ‌ها از محصول جدا هستند و قرار نیست مستقیماً روی سطح کالا بچسبند، طراحان می‌توانند از جنس‌های خاص مثل مقوای گلاسه، کرافت، فابریانو یا حتی پارچه استفاده کنند. وجود فضا برای لوگو، المان‌های رنگی، QR کد و حتی پیام‌های تبلیغاتی باعث می‌شود تگ‌ها بیشتر در جهت برندینگ و جذب مشتری عمل کنند.
بارکدها عمدتا از خطوط سیاه روی زمینه سفید یا کدهای مربعی (مثل QR) تشکیل می‌شوند. هدف آن‌ها انتقال اطلاعات به‌صورت دیجیتال است، نه جلب توجه بصری. بنابراین طراحی بارکد بیشتر تابع استانداردهای فنی و خوانایی با اسکنر است تا زیبایی ظاهری.
لیبل‌ها معمولا برای استفاده ماندگار طراحی می‌شوند و جدا کردن آن‌ها بدون آسیب‌زدن به محصول یا برچسب ممکن نیست. این خاصیت در مواردی مانند بسته‌بندی دارو یا مواد غذایی اهمیت دارد، زیرا نشان می‌دهد که محصول دست‌نخورده بوده است. البته نوعی از لیبل‌ها به‌صورت «قابل جدا شدن» نیز طراحی می‌شوند، اما آن‌ها کاربردهای خاص خود را دارند (مثلا در اجاره کالا یا کتابخانه‌ها).
تگ‌ها به‌راحتی قابل جداسازی‌اند، چون به‌صورت فیزیکی به کالا متصل شده‌اند و چسب ندارند. این قابلیت باعث می‌شود مشتری پس از خرید بتواند تگ را بدون زحمت جدا کند، بدون آن‌که به محصول آسیبی برسد. در نتیجه تگ‌ها برای محصولات هدیه‌ای، لباس یا لوازم لوکس گزینه‌ای ایده‌آل هستند.
بارکدها اگرچه قابلیت جداسازی مستقیم ندارند، اما چون روی لیبل یا تگ چاپ می‌شوند، تنها با حذف یا خراب شدن حاملشان از بین می‌روند. مثلا اگر لیبل دارای بارکد از سطح محصول کنده شود یا خراش بردارد، بارکد دیگر قابل خواندن نخواهد بود.
لیبل‌ها ظرفیت بالایی برای انتقال اطلاعات دارند. روی یک لیبل می‌توان نام محصول، ترکیبات، تاریخ تولید و انقضا، شماره سری ساخت، هشدارهای مصرف، بارکد و حتی QR کد درج کرد. برخی لیبل‌ها با فناوری‌های خاص مانند چاپ امنیتی یا UV طراحی می‌شوند تا از جعل جلوگیری شود. همچنین امکان درج تصاویر، گرافیک، آیکون و لوگو نیز روی لیبل وجود دارد. تگ‌ها اغلب اطلاعاتی مانند نام برند، لوگو، قیمت، سایز، کشور سازنده و گاهی بارکد را شامل می‌شوند. چون تگ‌ها در بسیاری از موارد بخشی از هویت برند به‌حساب می‌آیند، فضای زیادی به طراحی اختصاص می‌یابد و اطلاعات فنی در حد ضرورت روی آن نوشته می‌شود. بارکدها حاوی اطلاعات رمزگذاری‌شده هستند که برای انسان به‌راحتی قابل خواندن نیست، اما توسط اسکنر یا اپلیکیشن‌ها به‌سرعت تفسیر می‌شوند. این اطلاعات می‌تواند شامل کد محصول، قیمت، محل تولید، موجودی انبار و حتی لینک سایت باشد (در صورت QR بودن). در بارکدهای پیچیده‌تر، اطلاعات چندلایه یا امنیتی نیز ذخیره می‌شود.
لیبل‌ها در بسیاری از صنایع کاربرد دارند. از لیبل‌ها در بسته‌بندی مواد غذایی و نوشیدنی، داروها، لوازم آرایشی، محصولات الکترونیکی، قطعات خودرو، سموم کشاورزی و حتی اسناد اداری استفاده می‌شود. به‌دلیل تنوع بالا در جنس، چسب و چاپ، لیبل‌ها تطبیق‌پذیری زیادی با شرایط مختلف محیطی دارند.
تگ‌ها بیشتر در صنعت مد، پوشاک، لوازم جانبی، کیف و کفش، ساعت، عینک و کالاهای تزئینی کاربرد دارند. چون این محصولات نیاز به ظاهر زیبا دارند و اغلب به‌عنوان هدیه خریداری می‌شوند، استفاده از تگ باعث می‌شود محصول بدون آسیب‌دیدگی اطلاعاتی را در خود جای دهد.
بارکدها در سیستم‌های فروش، انبارداری، لجستیک، حمل‌ونقل، کتابخانه‌ها، سیستم‌های ردیابی کالا و حتی در بلیت‌های دیجیتال و کارت‌های گارانتی استفاده می‌شوند. از آنجا که بارکد بخش جدایی‌ناپذیر از خودکارسازی و دقت در ثبت اطلاعات است، در تمامی مراحل زنجیره تامین از تولید تا مصرف نهایی حضور دارد.
چاپ باکیفیت، یکی از مهم‌ترین فاکتورها در کارایی هرکدام از این ابزارهاست. در ادامه نگاهی به تفاوت‌های چاپ در هر مورد می‌اندازیم:
در چاپ لیبل از روش‌های مختلف مانند فلکسو، دیجیتال و ترمال استفاده می‌شود. مهم است که چاپ مقاوم در برابر آب، گرما و سایش باشد. لیبل‌ها ممکن است شفاف، رنگی یا متالایز باشند.
چاپ تگ بیشتر با چاپ دیجیتال یا افست انجام می‌شود و طراحی ظاهری، برش خاص و استفاده از مقوای گلاسه یا کراف اهمیت دارد. برخی تگ‌ها دارای برجستگی، UV موضعی یا قالب‌برش فانتزی هستند.
برای بارکد، چاپگرهای حرارتی یا لیزری با دقت بالا استفاده می‌شود. اگر اطلاعات بارکد حساس باشد، از کدهای پنهان‌شده زیر پوشش اسکرچ استفاده می‌شود که تنها با خراش دادن قابل خواندن است.
در نهایت، لیبل، تگ و بارکد هرکدام کاربرد و ویژگی‌های خاص خود را دارند. لیبل‌ها برای انتقال اطلاعات کاربردی و فنی، طراحی‌شده‌اند و معمولا به‌صورت چسبی روی محصول می‌چسبند. تگ‌ها بیشتر برای برندینگ و تبلیغات استفاده می‌شوند و قابلیت طراحی فانتزی دارند، به‌طور معمول آویزان می‌شوند. بارکدها اطلاعات دیجیتال را در قالب کدهای قابل اسکن منتقل می‌کنند و اغلب روی لیبل یا تگ چاپ می‌شوند. در نتیجه، انتخاب مناسب بین این ابزارها بستگی به نوع محصول و نیازهای اطلاعاتی، زیبایی‌شناسی و قابلیت‌های لجستیکی دارد که برای هر صنعت و محصول می‌تواند متفاوت باشد.
نظر شما درباره فرق لیبل، تگ و بارکد چیه؟ راهنمای کامل برای تولیدکننده‌ها و فروشگاه‌ها چیست؟