از نظر تاریخی تصویر سازی کتاب را مرتبط با پیدایش صنعت چاپ و نشر می‌‌‌‌دانند و راندولف کالدکات را مخترع تصویرگر کتاب کودک می‌‌‌‌دانند. او یک هنرمند انگلیسی بود که برای اولین بار تصویر و طرح را وارد فضای کتاب کرد. اولین انجمن حمایت از تصویرگران هم در سال 1983 در انگلیس تشکیل شد که نامش هم انجمن کالدکات بود.
تصویر سازی کتاب یکی از زیر شاخه‌‌‌‌های هنر تجسمی که نوعی اثر خلاقانه از تصویر خاصی است که القاء کننده مفهوم، روایت و فرم بصری است. یک تصویرگر برای بیان ایده و ادراک خود از عناصر تجسمی بهره میبرد. تصویرسازی می‌‌‌‌تواند برای انواع روایت داستان، شعر، مقاله، روزنامه، کتاب و... مورد استفاده قرار گیرد. از زیبایی این هنر میشود به تصویر کشیدن یک روایت بدون متن اشاره کرد. البته تفاوتش با هنر نقاشی در هدفمند بودن آن است این شاخه با در نظر گرفتن مخاطب و کاربرد مشخص آن مشابه طراحی گرافیک است. از تصویر سازی کتاب در تصاویر کتاب‌‌‌‌های کودکان و طراحی روی جلد کتاب و نقاشی در جهت پوسترهای تبلیغاتی و تجاری، داستان‌های مصور (کمیک)، طراحی و نقاشی مجلات و... نیز استفاده میشود.
همچنین ایجاد جلوه‌‌‌‌هایی جهت هماهنگی در سایه روشن‌‌‌‌ها روی کاغذ و نیز برای کارهایی که تنوع رنگ آمیزی را می‌‌‌‌طلبند، نتیجه درخشانی ایجاد می‌‌‌‌کند. در تصویر سازی معاصر از سبک و تکنیک‌‌‌‌های متفاوت شامل کلاژ، نقاشی، مونتاژ، طراحی دیجیتال و مدلسازی سه بعدی و... نیز بهره می‌‌‌‌برند. هنرمند تصویرگر برای موفقیت در این راه می‌‌‌‌بایست دارای ذوق، علاقه و پشتکار باشد چرا که لازمه این هنر است. یک هنرمند تصویرگر می‌‌‌‌تواند بعد از تمرین و ممارست بسیار در زمینه همکاری با ناشران جهت تصویر سازی متون، با شرکت‌های انیمیشن سازی، با شرکت‌های تبلیغاتی و برندینگ، به عنوان یک اینفلوئنسر فعالیت کند.
برای تصویر سازی کتاب یک سری اصول و ضوابط وجود دارد که به شرح زیر است:
• تصاویر طراحی شده باید با پیام نویسنده هم راستا و مرتبط باشند.
• تصویرسازی باید متناسب با قطع و کادربندی یک کتاب انجام شود.
• اهمیت دادن به مبحث صفحه آرایی که شامل طراحی استوری برد، تعیین فریم‌ها و پلان‌ها، نوع و میزان متن، فضاهای مثبت و منفی، ریتم کلی تصویر سازی‌ها و ترکیب بندی و هماهنگی و ایجاد تناسب بین متن و تصویر نیز میشود.
• انتخاب یک تکنیک مناسب که باید در جهت القای بهتر فضا، حس و پیام آن داستان با رعایت بهره کافی از زیبایی و جذابیت برای جذب مخاطب بیشتر باشد.
• رعایت ترکیب بندی درست می‌‌‌‌تواند سبب جذابیت بیشتر بصری، ریتم و فرم مناسب با فضای تصویری متن شود که در نهایت تعادل کلی از نظر بصری ایجاد می‌‌‌‌کند.
• انتخاب یک زاویه دید و پرسپکتیو درست از عناصر مهم می‌‌‌‌تواند در القای مفهوم و موضوع داستان به طور غیر مستقیم کمک کند و سبب انتقال پیام‌‌‌‌های پنهانی به مخاطب شود. انتخاب زاویه دید برای تصویرسازی باید متناسب با گروه سنی مخاطب باشد.
• انتخاب رنگ و میزان نور لازم برای تصویرسازی باید با توجه به تعداد و نسبت‌های رنگی، هارمونی، پالت رنگی، بار روانی و حسی رنگ‌‌‌‌ها و القای نور و سایه توسط رنگ، در مقوله ترکیب بندی و تکنیک آن باشد.
• اهمیت به فضاسازی لازم باید با توجه به زمان و مکان رخ دادن متن کتاب، ژانر و حس و حال کلی داستان باشد.
• تصویرسازی متن کتاب باید از آغاز تا پایان به مشخص شدن نقشه کلی داستان و تصاویر اصلی و تعیین کننده کمک شایانی کند.
برای تصویرسازی کتاب کودکان علاوه بر رعایت نکات اصلی که در بالا اشاره شده، رعایت نکات کلیدی متناسب با سن کودکان نیز الزامی است. این نکات شامل توجه به ویژگی و نیازهای جسمی، ادراکی و عاطفی آنان در درک یک داستان و مفهوم متناسب با سنشان، رعایت زاویه دید درست برای تصویرسازی داستانی همانند نقاشی کودکانه به صورت واژگون، روبه‌‌‌‌رو، از بالا و شفاف برای درک بهتر کودکان، استفاده از سطوح رنگی ساده و تخت و پرهیز پیچیدگی رنگی در سنین پایین‌‌‌‌تر، استفاده از تعداد تصاویر بیشتر و بزرگ‌تر در تصویرسازی و... هستند.
تصویر سازی کتاب دارای مراحلی است که در ادامه به ترتیب آن را بیان خواهیم کرد:
• کلاژ که از کنارهم قرارگرفتن بخش‌‌‌‌های مختلف کاغذ، پارچه و سایر چیزها برای یک تصویر، تشکیل میشود. نمونه موردی این تکنیک در کتاب سه بچه شیطان به قلم ربکا امبرلی و کتاب داستان رزی داک به قلم جینی پیکر نیز دیده میشود.
• تصویرسازی به صورت چند بعدی که شامل قرارگیری متریال‌‌‌‌های مختلف بر روی هم به صورت لایه به لایه است.
• استفاده از تصاویر کارتونی که برای مخاطب جذاب باشد.
• ایجاد بافت و استفاده از ترکیب‌‌‌‌بندی که بهره‌‌‌‌گیری از شکل‌‌‌‌هایی به صورت یکنواخت، مسطح و شفاف در عین حال بهره‌‌‌‌گیری از اشکال بافت دار است.
برای تصویر سازی کتاب انواع روش‌ها و متدها وجود دارد که به شرح زیر است:
برای این تکنیک ابزار متنوعی وجود دارد، مثلا یک هنرمند تصویرگر می‌‌‌‌تواند با استفاده از تکنیک مداد رنگی، آبرنگ، گواش، پاستل گچی، پاستل روغنی، اسکراچ برد، لینولئوم و... به کار خود بپردازد. ابتدا طراح، طرح اولیه مورد نظر را با مداد می‌کشد و بارها و بارها آن را اصلاح می‌‌‌‌کند تا به نتیجه مطلوب خود برسد. بعد از این طرح تأییدشده را اسکن می-کند و سپس به آن رنگ و لعاب می‌‌‌‌بخشد.
تکنیک دیجیتال نیز همانند متد دستی بسیار متنوع است و با ابزارهایی مانند آی پد پرو و قلم نوری انجام می‌‌‌‌گیرند که با نرم-افزارهای فتوشاپ، ایلوستریتور، آرت ریج، پینت شاپ و کورل دراو نیز قابل اجرا هستند.
ترکیبی از آنالوگ و دیجیتال که تکنیکی بسیار رایج و کارآمد محسوب میشود.
کتاب‌هایی در مورد تصویر سازی کتاب
اگر علاقه‌‌‌‌مندان به بحث تصویرسازی بخواهند به صورت تخصصی و از طریق مطالعه کتاب بیشتر با تصویر سازی کتاب آشنا شوند، مجموعه چاپ کهن چند کتاب خوب را در این راستا پیشنهاد می‌‌‌‌کند:
1- کتاب 365 روز هنر، به قلم لورنا اسکوبی، از انتشارات Hardie Grant Books و چاپ شده در سال 2017
2- کتاب چگونه یک تصویرگر موفق شویم ( (Becoming a Successful Illustrator، به قلم درک برازل و جو دیویس، از انتشارات Bloomsbury Visual Arts، و چاپ شده در سال 2017
3- کتاب چهل سال تصویرسازی (Fifty Years of Illustration)، به قلم لارنس زیگن، کارولین رابرتز، از انتشارات Laurence King Publishing، چاپ در سال 2014
4- کتاب رنگ و نور (Light and Color)، به قلم جیمز گارنی، از انتشارات Andrews McMeel Publishing و چاپ شده در سال 2010
5- کتاب این را به تصویر بکش (Picture This)، به قلم مولی بانگ، از انتشارات SeaStar Books و چاپ شده در سال 2001
6- کتاب طراحی فیگور به هر قیمتی، به قلم آندریو لومیس، از انتشارات Titan Books و چاپ شده در سال 2011
7- کتاب چگونه یک تصویرساز شویم؟ (How To Be An Illustrator) ، به قلم دارو ریس از انتشارات Laurence King و چاپ شده در سال 2008
8- کتاب کارَت را نشان بده (Show Your Work)، به قلم استین کلئون، از انتشارات Algonquin Books و چاپ شده در سال 2014
9- کتاب تصویرسازی کتاب کودکان (Illustrating Children’s Book)، به قلم مارتین سالزبری، از انتشارات B.E.S. Publishing و چاپ شده در سال 2004
10- کتاب گم شدن در ترجمه، به قلم الا فرانسیس ساندرز، از انتشارات Ten Speed Press و چاپ شده در سال 2014
همانطور که در مقالات قبلی در مورد اهمیت و ضوابط طراحی روی جلد پرداختیم، در مبحث تصویرسازی هم نسبت به تصویر سازی برای متن کتاب، ضوابط و اصول خاص خود را دارد. مجموعه چاپ کهن با تحقیق از بین کتاب‌‌‌‌های موجود بهترین کتبی را که می‌‌‌‌توانند به تصویر سازی بر روی جلد کتاب به علاقه‌‌‌‌مندان کمک کنند را نام میبرد تا شاید بتواند قدمی کوچک برای مخاطبان با استعداد و علاقه‌‌‌‌مند خود بردارد.
1- کتاب پرتقال کوکی به قلم آنتونی برجس
2- کتاب یک عمر زندگی به قلم روبرت زتالر
3- کتاب رقص با ببر‌ها به قلم لیلی رایت
4- کتاب ثروت ملل، به قلم آدام اسمیت
5- کتاب شیطان در جزئیات است، به قلم جنیفر تریگ
6- کتاب نابودی ، به قلم جف وندرمیر
هنر تصویرسازی سبب جلب کردن توجه مخاطبان، درک بهتر خواننده و در ذهن ماندن او، افزایش ارزش‌های زیبایی شناسی آن کتاب، کمک به خواننده برای درک بهتر نکات کلیدی، کم کردن میزان متون در قبال انتقال پیام متن به کمک تصویر، برانگیختن احساسات و عواطف خواننده آن کتاب و... نیز میشود.
اگر نویسنده هستید و می‌خواهید برای کتاب خود تصویر سازی انجام دهید و بعد آن را چاپ کنید می‌توانید با کارشناسان چاپ کهن در ارتباط باشید. درطرح کهن بهترین طراحان مشغول به فعالیت هستند و تمام مراحل تصویر سازی کتاب و بعد از آن چاپ کتاب با بهترین کیفیت و کمترین زحمت و دردسر برای شما انجام میشود.
نظر شما درباره نکاتی که در مورد تصویر سازی کتاب باید بدانیم چیست؟