تصویرسازی یکی از مهمترین بخش‌ها در طراحی و چاپ کتاب است. این عنصر به خصوص در زمان چاپ کتاب کودک اهمیت بیشتری پیدا می‌کند چرا که کودکان نیاز بیشتری به مشاهده تصاویر برای درک مطلب دارند. به همین دلیل، در ادامه این مطلب به ارائه توضیحاتی در خصوص تصویرسازی کتاب کودک می‌پردازیم.
به طور کلی، تصویرسازی کتاب به هر نوع تصویر یا اثر هنری گفته می‌شود که در کنار محتوای نوشتاری یک کتاب و با هدف انتقال بهتر اطلاعات به خواننده، ارائه می‌شود. فرقی ندارد که یک رمان باشد یا یک کتاب درسی یا حتی یک مجله، تصاویر اغلب برای تکمیل یا تقویت پیام متن استفاده می‌شوند.
تصویرسازی کتاب کودک یعنی هنر ایجاد تصاویر برای همراهی با متن در کتاب کودکان. این تصاویر نقش مهمی در جان بخشیدن به داستان‌ها و جذب تخیل خوانندگان دارند و به کودکان کمک می‌کنند مفهوم داستان را بهتر درک کنند. لازم به ذکر است تصاویر در کتاب‌های کودکان فقط جنبه تزئینی ندارند بلکه ابزاری قدرتمند برای بیان احساسات، اقدامات و فضاهایی هستند که کلمات به تنهایی قادر به انتقال و توضیح کامل آن‌ها نیستند.
تاریخچه تصویرسازی کتاب به هزاران سال قبل بازمی‌گردد و از دست‌نوشته‌های مزین به تصاویر در دوران باستان آغاز می‌شود. در دوران قرون وسطی، کتاب‌ها به صورت دستی نوشته و با تصاویر زیبا و پرجزئیات تزیین می‌شدند. در قرن پانزدهم و با اختراع چاپ‌خانه‌ها، تصاویر کتاب‌ها بیشتر در دسترس عموم قرار گرفتند. دوره رنسانس زمانی بود که این مفهوم با پیشرفت‌های قابل توجهی مواجه شد و با ظهور تکنیک‌های حکاکی به هنرمندان اجازه داد که تصاویر را به صورت انبوه تولید کنند.
در حال حاضر تصویرگران از روش‌های زیادی برای تصویرسازی کتاب کودک استفاده می‌کنند. بعضی از پرکاربردترین این روش‌ها عبارتند از:
● تصویرسازی کتاب با مدادرنگی
● تصویرسازی کتاب با سیاه قلم
● تصویرسازی کتاب با کلاژ
● تصویرسازی کتاب با لیتوگرافی
● تصویرسازی کتاب با آبرنگ
● تصویرسازی کتاب با رنگ اکرلیک
● تصویرسازی کتاب با زغال
● تصویرسازی کتاب با خودکار
در سال‌های گذشته، طراحی و تصویرسازی به صورت دستی انجام می‌شد اما در حال حاضر استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری رواج پیدا کرده است. اهمیتی ندارد که از چه سبکی برای طراحی استفاده می‌کنید، تمام سبک‌ها و روش‌های طراحی گرافیک با نرم‌افزارهای جدید قابل اجرا هستند.
نرم‌افزارهایی مانند فتوشاپ یا ایلاستریتور توانایی طراحی تصویرگران را افزایش می‌دهند و سرعت انجام کار را بالا می‌برند. لازم به ذکر است ظهور هوش مصنوعی و آشنایی مردم با کاربردهای متنوع و گسترده آن، باعث شده است تا هر نویسنده‌ای بتواند با کمی تمرین و تکرار، طرح‌های پایه‌ای کتاب خود را به تصویر درآورد و سپس با کمک یک تصویرگر حرفه‌ای، به طراحی و تکمیل جزئیات شخصیت‌های داستان خود بپردازد.
هنرمندان از سبک‌های مختلفی برای تصویرسازی کتاب کودک استفاده می‌کنند. بعضی از پرکاربردترین سبک‌ها به ترتیب زیر هستند:
1. واقع‌گرایی: تصاویری که به طور دقیق افراد، حیوانات و محیط‌ها را نمایش می‌دهند.
2. کارتونی: سبکی ساده و اغراق‌آمیز که بسیار محبوب است.
3. فانتزی: سبکی خیالی و جادویی است که اغلب برای داستان‌هایی که موجودات اسطوره‌ای یا جادویی دارند به کار می‌رود.
4. سوررئالیسم: سبکی رویاگونه و انتزاعی است.
5. ترکیبی از رسانه‌ها: ترکیب مواد و تکنیک‌های مختلف مانند کلاژ و هنر دیجیتال است.
یک تصویرگر حرفه‌ای با توجه به توانایی‌های خود، سبک داستان، رده سنی مخاطب داستان و… بهترین سبک را برای تصویرسازی کتاب انتخاب و سپس فرایند تصویر سازی را آغاز می‌کند.
برای تصویرسازی یک کتاب کودک باید مراحل زیر را طی کرد:
1. مطالعه و تحلیل داستان: درک متن بسیار مهم است. تصویرگر باید پیش از هر کار به مطالعه و بررسی متن داستان بپردازد و سپس با توجه به متن داستان، برای طراحی تصاویر و شخصیت‌های اصلی آن اقدام کند.
2. طراحی طرح کلی: تعیین مکان و نحوه ارتباط تصاویر با متن هم یکی از مراحل مهم و اساسی در تصویرسازی کتاب کودک است.
3. طراحی شخصیت‌ها: ایجاد شخصیت‌های به یاد ماندنی و متمایز، یکی از مهمترین وظایف تصویرگر است.
4. استوری بورد: در مرحله بعد یاد یک نسخه پیش‌نویس از کتاب طراحی شود. این نسخه در اختیار نویسنده و ناشر قرار خواهد گرفت. هرگونه مشکلی در تصویرسازی کتاب کودک در این مرحله شناسایی می‌شود و در صورت لزوم برای اصلاح به تصویرگر برگشت داده خواهد شد.
5. نهایی کردن تصاویر: در این مرحله تصاویر با سبک و حال و هوای داستان تطبیق داده می شود. هدف اصلی در این مرحله، ایجاد بیشترین سازگاری بین تصاویر و محتوای داستان است.
ش بازخورد و اصلاحات: محتوای نهایی در اختیار ذینفعان قرار می‌گیرد و بازخورد نهایی از آن‌ها دریافت می‌شود.
7. دیجیتال یا سنتی: در این مرحله باید به انتخاب روش تصویرسازی پرداخت. به عبارت بهتر، باید مشخص کرد تصویرسازی کتاب از چه طریقی به تولید انبوه برسد.
با طی کردن مراحل بالا می‌توان تصویرسازی یک کتاب کودک را به پایان رساند.
پیش از طراحی و تصویرسازی کتاب باید به نکات زیر توجه کرد:
1. مخاطب هدف: پیش از شروع هر کاری دقت کنید که سبک طراحی با گروه سنی همخوانی داشته باشد.
2. حساسیت فرهنگی: تلاش کنید از کلیشه‌ها دور بمانید اما در عین حال به حساسیت‌های فرهنگی احترام بگذارید.
3. رنگ و ترکیب: هنگام تصویرسازی برای کتاب کودک از رنگ‌های زنده و جذاب استفاده کنید. به عبارت بهتر، رنگ‌های مورد استفاده در طراحی باید با رده سنی مخاطب سازگاری داشته باشد.
4. احساسات و بیان: تصاویر باید به خوبی بیان کننده احساسات و هدف اصلی نویسنده باشند.
5. تنوع: سعی کنید با ایجاد تنوع در طراحی، از یکنواختی و تکراری شدن پرهیز کنید.
کودکان برای درک بهتر مفاهیم به تصاویر نیاز دارند. تصاویر درج شده در کتاب‌ها تا سال‌ها در خاطره کودکان باقی می‌مانند و می‌توانند یک داستان ساده را به داستانی فراموش نشدنی تبدیل کنند. لازم به ذکر است که تصاویر طراحی شده برای هر کتاب باید با رده سنی خواننده و موضوع کتاب همخوانی داشته باشند تا بتوانند بیشترین اثر را روی مخاطب بگذارند.
در صورتی که تصویرسازی کتاب به درستی انجام شود، گام بزرگی در جهت موفقیت کتاب برداشته خواهد شد و احتمال این که کتاب مدنظر جزو پرفروش‌ترین کتاب‌های کودک قرار بگیرد را افزایش می‌دهد.
کلام آخر
تصویرسازی کتاب یکی از مهمترین مسائلی است که باید در فرایند چاپ کتاب به آن توجه شود. کتابی که طراحی قابل قبول و کاربر پسندی نداشته باشد، به فروش بالایی دست پیدا نمی‌کند. این موضوع به خصوص در کتب کودکان که تصاویر نقش بزرگی را در آن‌ها ایفا می‌کند، اهمیت بیشتری دارد. کودکان برای درک بهتر مفاهیم به تصویر نیاز دارند. در نتیجه نمی‌توان کتاب کودکان را بدون تصویرسازی چاپ کرد.
نظر شما درباره تصویرسازی کتاب کودک چیست؟ چیست؟